Васілій Андрыянавіч Літвінчук

Літвінчук Васіль Андрыянавіч нарадзіўся 1 ліпеня 1930 года ў вялікай сялянскай сям’і — шасцёра дзяцей — ў вёсцы Галік, што знаходзілася з паўднёвага боку Дняпроўска-Бугскага канала ў Драгічынскім раёне. У 1939 годзе скончыў два класы польскай школы, а ў 1941 — тры класы савецкай. З 1943 знаходзіўся ў партызанскім атрадзе, у якім ваявалі бацька, маці, дзве сястры, родны брат бацькі Пётр Андрыянавіч і трое іх пляменнікаў. Бацька — арганізатар партызанскай групы — загінуў у сутычцы з фашыстамі ў 1944 годзе, маці памерла ў партызанскім атрадзе імя Шыша на год раней — ў 1943. Юны партызан у свае 13-14 гадоў выконваў у атрадзе баявыя даручэнні: даводзілася стаяць на пасту па ахове партызанскага лагера, ездзіць са старэйшымі таварышамі на сувязь з асобнымі заставамі атрада, перавозіць разам з сястрой Таісіяй, санітаркай партызанскага шпіталя, параненых партызан за лінію фронту. Так што медаль «За баявыя заслугі» — гэта сведчанне таго, што сын атрымаў у спадчыну ад бацькі святую любоў да роднага краю, адданасць ідэалам дабра і справядлівасці, сумленнае служэнне Радзіме і народу. На сваім шляху ён не раз у думках звяртаўся да свайго бацькі, за радай, не раз успамінаў яго заўвагі, атрыманыя ў дзяцінстве і маленстве. Шкада, не дажыў ён да светлага Дня Перамогі: напярэдадні вызвалення родных мясцін ад фашыстаў пайшоў, нягледзячы на ​​папярэджанне свайго намесніка, на перамовы з уласаўцамі, якія, захапіўшы яго трохгадовую дачку Зою, нібыта шукалі з ім сувязі. Гэта стала фатальнай памылкай Андрыяна Андрыянавіча. Будучы цяжкапараненым, да партызанскага лагера ён так і не дабраўся. І толькі планшэт, знойдзены групай сувязных, навёў на яго след. Апошнім пажаданнем сцякаючага ад крыві бацькі, якога даставілі ў атрад, былі словы: «Хутка прыйдзе вызваленне, і вы ўсе шасцёра пойдзеце вучыцца. Я заўсёды марыў, каб вы сталі пісьменнымі і шчаслівымі. Гэтага хацела і ваша нябожчыца мама. Вельмі хачу, сынок, каб усе вы выйшлі ў людзі ».

Гэта пажаданне бацькі стала запаветам для ўсёй сям’і. Застаўшыся без «кала і двара» з 80-гадовым дзядулем і 70-гадовай бабуляй, дзеці працягвалі жыць і працаваць. Апеку над імі ўзяў дзядзька Пётр, былы партызанскі разведчык. Атрымаўшы кватэру ў Драгічыне, ён, супрацоўнік камітэта дзяржбяспекі, забраў траіх да сябе, а малодшых Толю, Сашу і Зою памясцілі ў дзіцячы дом, бо у сям’і дзядзькі падрастала сваіх трое дзяцей. Бяда неўзабаве яшчэ раз напаткала сям’ю Літвінчук: на дванаццатым годзе жыцця памёр брат Аляксандр.

— З верасня 1944 года мы з сястрой Таісіяй ўжо сядзелі за школьнай партай, — успамінае Васіль Андрыянавіч. — Пасля трохгадовага перапынку было вельмі цяжка. Ды і пераход з польскай мовы на беларускую даваўся няпроста. Але дапамагалі уседлівасць, імкненне атрымаць адукацыю. Менавіта гэта стала стымулам для далейшай вучобы: трое з сям’і атрымалі вышэйшую адукацыю і двое — сярэднюю спецыяльную.

Пасля вызвалення Беларусі Васіль Літвінчук вучыўся ў Драгічынскай СШ №1, а з верасня 1949 па 1950 гады ўжо працаваў літсупрацоўнікам радыёвяшчання ў Драгічыне. Далей — сакратар Антопальскай райгазеты, рэдактар газеты пры палітаддзеле Антопальскай МТС, з 1954 па 1959 гады — намеснік рэдактара Драгічынскай райгазеты, з 1960 года, завочна скончыўшы Белдзяржуніверсітэт ім. У.І.Леніна (1960) — яе рэдактар. Пазней, В.А. Літвінчук працаваў у Лунінецкім раёне. У 1970 годзе быў абраны другім сакратаром Лунінецкага райкама КПБ, праз чатыры гады — старшынёй Лунінецкага райвыканкама. Пра гэты перыяд жыцця Васіль Андрыянавіч падзяліўся з чытачамі ў чарговай сваёй кнізе «Пра час, пра людзей, пра сябе». З 1983 па 1991 гады Васіль Літвінчук — начальнік упраўлення Брэсцкага аблвыканкама па справах выдавецтваў, паліграфіі і кніжнага гандлю. З гэтай пасады Васіль Андрыянавіч пайшоў на заслужаны адпачынак.

Пасля горкіх выпрабаванняў, якія давялося перажыць у дзяцінстве, лёс быў да яго літасьцівы: усё ладзілася ў яго і на працоўнай ніве, і ў асабістым жыцці. Выдатныя адносіны склаліся ў сям’і Васіля Андрыянавіча — праз гады сумеснага жыцця разам з жонкай Ірынай Адамаўнай яны збераглі цяпло сямейнага ачага. Двое дзяцей, сын Уладзімір і дачка Алена, выраслі годнымі людзьмі, сталі высокакваліфікаванымі спецыялістамі, ды і чацвёра ўнукаў з гонарам працягваюць добрыя традыцыі роду Літвінчук.

Узнагароджаны ордэнам Айчыннай вайны 2-й ступені, медалём «За баявыя заслугі», у мірны час — ордэнам “Знак Пашаны”, медалямі СССР і Рэспублікі Беларусь, шматлікімі граматамі.

Творы В. Літвінчука

1. О времени, о людях, о себе… :  [очерки о себе, руководителях страны, области, производства в годы советской эпохи и в процессе построения независимой, суверенной Беларуси] / Василий Андриянович Литвинчук. — Брест, Альтернатива, 2009. — 119, [1] с.: ил., цв. ил., портр.
2. Там, за Днепро-Бугом : [реальная картина зарождения, становления и широкого развития партизанского движения от Буга до Салигорска, построенная на основе архивных документов, воспоминаний командиров, рядовых бойцов, подпольщиков, связных, населения, находящегося в годы Великой Отечественной войны в партизанской зоне, и личных воспоминаний автора] / Василий Андриянович Литвинчук. — Изд. 3-е, исправленное и дополненное. — Брест: ОАО «Брестская типография», 2008. — 491 с. [10] л. ил.: портр.
3. Там, за Днепро-Бугом : [документальная книга о мужестве и героизме партизанских отрядов Пинского и Брестского соединений в годы Великой Отечечественной войны. Упоминается около двух тысяч фамилий патриотов Брестской, Минской, Гомельской и Волынской областей. Публикуется Гимн пинских партизан] / Василий Андриянович Литвинчук. — 2-е изд., дополненное и расширенное. — Брест: ОАО « Брестская типография», 2005. — 500 с. : фот., портр.
4. Там, за Днепро-Бугом / Василий Андриянович Литвинчук. — Брест: МП «Брестпечать», 1992. — 261, [27]с. : ил., портр.
5. Лунинец: [историко-экономический очерк из серии «Города Белоруссии»] / Василий Андриянович Литвинчук; Николай Николаевич Калинкович. — Мінск: Беларусь, 1981. — 62 с.: ил.
6. Патриарх, труженник, творец… : [воспоминания бывшего председателя Лунинецкого райисполкома (1974-1984) о посещениях Петром Машеровым района] / Василий Литвинчук // Заря. 12 февраля.  С. 1; 4. 
7. Патриот, труженник, творец : [воспоминания о Петре Машерове, работал в 1955-1959 годах в Бресте первым секретарем обкома КПБ] / Васильий Литвинчук // Коммунист Белоруссии. 2008. 2 февраля. С. 6. 

Пра жыццё і творчасць

1. Васіль Літвінчук // Літаратурная прастора Брэстчыны : анталогія твораў сяброў Брэсцкага абласнога аддзялення Саюза пісьменнікаў Беларусі. Брест, 2018. С. 201—209 : портр.
2. Літвінчук Васіль Андрыянавіч // Творчы партрэт пісьменніцкай суполкі: біяграфічны даведнік Брэсцкага абласнога аддзялення Саюза пісьменнікаў Беларусі / Н. М. Парчук 4 пад рэд. Т. А. Дземідовіч. Брэст, 2018. С.113—115.
3. Васіль Літвінчук // Літаратурная карта Берасцейшчыны : навукова-папулярнае выданне. Брэст, 2008. С. 188 : партр.
4. Шафран, М. “Зямля мая, калінавы куток” [пад такой назвай у Драгічынскай цэнтральнай раённай бібліятэцы адкрылася кніжная выстава, на якой прадстаўлены творы пісьменнікаў-землякой, у тым ліку Васіля Андрыянавіча Літвінчука] / Марына Шафран // Драгічынскі веснік. 2017. 1 ліпеня (№ 50). С. 2 : фат.
5. Орлова, И. «Мне везло на людей, которые шли рядом» : [о военных годах и послевоенном времени Василия Литвинчука, его жизни в Лунинце и Бресте] / Ирина Орлова. Заря. 2015. 2 июля (№ 73). С. 4 : фот.
6. Горупа, М. Отцовской дорогой : [в свои 80 Василий Андрианович Литвинчук полон жизненной энергии и оптимизма] / Мария Горупа // Заря. 2010. 1 июля (№ 73). С. 4 : фот.
7. Панасюк, М. Кветкі для земляка : [пісьменнік дае адзнаку новай кнізе Васіля Літвінчука “О времені, о людях, о себе…”] / Мікола Панасюк // Драгічынскі веснік. 16 чэрвеня (№ 46). 2010. С. 3 : фат.
8. Николаев, А. Время выбрало нас : [о книге В. Литвинчука «О времени, о людях, о себе…»] / Александр Николаев // Заря. 2010. 22 мая (№ 56). С. 4 : фот. 
9. Сяргей, М. О мужестве, доблести и славе: [презентация книги “Там, за Днепро-Бугом” в средней школе № 1 Дрогичина, на которой присутствовали сам автор, его брат Анатолий и две сестры Любовь и Зоя] / М. Сяргей // Драгічынскі веснік. 2009. 20 мая (№ 39). С. 3 : фат.

10. Гармель, Е. О войне без вымысла: [о презентации книги «Там, за Днепро-Бугом»] / Елена Гармель. Заря. 2009. 4 апреля (№ ). С.

11. Юдицкий, А. Три жизни Василия Литвинчука»: [1-я — это жизнь в военные годы, затем будучи журналистом и на государственной службе; 2-я — переживая военные события заново, на страницах книги «Там, за Днепро-Бугом» и 3-я — во втором переиздании этой же книги, посвященном 60-летию Победы] /Александр Юдицкий. Заря. 2007. 30 июня (№ 73). С. 5 : портр.
12. «Прэзентацыя ад аўтара»: [пра выступленне пісьменніка ў СШ № 1 г. Драгічына], газета «Народная трыбуна» (08.05.2009).
13. Шафран, М. «Зямля мая, калінавы куток» / Марина Шафран // Драгічынскі веснік. 1 ліпеня (№ 50). С. 2.
14. «Долг памяти и завет молодым»: А. Іваноў [пра кнігу «Там, за Днепро-Бугом»] 3-е выданне, газета «Заря» (21.05.2009).
15. Орлова, И. «Мне везло на людей, которые шли рядом» / Ирина Орлова. Заря. 2015. 2 июля (№ 73). С. 4 : фот. Статья в книге «Встречи». «Лица»: Александр Юдицкий (Брест, ОАО «Брестская типография», 2015).
16. «Правда жизни Василия Литвинчука»: Александр Юдицкий, «Белорусская военная газета» (13.07.2005).
17. «Эхо тех грозных лет»: М. Матыкальскі, газета «Брестский вестник» (16.04.2009).
18. «Мінуўшчына і сучаснасць. Драгічынскі раён»: даведнік (персаналіі — В. Ліцвінчук), аўтар-укладальнік У. Зянько (Пінск, 2010).
19. «Там, за Днепра-Бугам»: М. Матыкальскі, М. Панасюк на аднайменную кнігу, газета «Белорусская нива» (19.05.2009).